پژوهش حاضر به منظور ارزیابی مدارس هوشمند و سنتی از نظر کارایی در ایجاد یادگیرندگان خود تنظیم در راستای تحول نظام برنامه پنجم توسعه کشور انجام گرفته است.
نقش آموزش و پرورش در ساخت مدارس هوشمند
بی شک یکی از مهمترین عوامل پیشرفت هر جامعه، آموزش و پرورش آن جامعه است. آموزش و پرورش سازمانی است که از دیرباز نقش سازنده و اساسی در بقاء و تداوم فرهنگ و تمدن بشری داشته و امروزه نیز سنگ زیربنای توسعه فرهنگی ، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی هر جامعه به شمار می آید.
بنابراین، در جهان پیوسته در حال تغییر و تحول کنونی، کشوری پیشرفته خواهد بود که دارای نظام آموزشی کارآمد، مترقی، منعطف و پویا باشد. این در حالی است که چالش ها و فرصت هایی که نظام آموزشی با آن مواجه است هر ساله رو به افزایش هستند.
جامعه ای پیشرفته است که سیستم آموزشی پیشرفته و مترقی داشته باشد و برعکس قومی منحط و یا دچار کمبود است که دارای نظام آموزشی عقب مانده و راکد باشد.
نظام های آموزش کنونی در مقایسه با نظام های گذشته، مجبورند با دامنه گسترده ای از مسائل مقابله کنند.گاهی اوقات حل این مسائل با استفاده از ابزارها و روش های سنتی به دلیل این که مورد انتقاد قرار گرفته اند، غیر ممکن است.
نقش فناوری اطلاعات در مدارس هوشمند
فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از موضوعات بحث برانگیز در دنیای امروز است که بسیاری از جوانب زندگی از جمله نظام آموزشی را در برگرفته است. در واقع نظام آموزشی هر کشور جهت همگام شدن با توسعه جهانی و رو به پیشرفت، باید بتواند علاوه بر هماهنگ کردن خود با تحولات جامعه امروزی، چشم اندازها و تغییرات آینده را پیش بینی و آنها را در جهت ایجاد تحولات مطلوب در آینده هدایت کند. که یکی از این تحولات استفاده از نرم افزار هوشمند سازی مدارس است.
سیستم آموزشی سنتی و هوشمند
سیستم سنتی
از نظر بسیاری از صاحب نظران، ساختار کنونی سیستم آموزشی خشک است و نمی تواند نیازهای جهانی در حال تغییر را پاسخگو باشد. سیستم آموزشی موجود سرعت پیشرفت های حاصله در اقتصاد و فن آوری را کند می کند. لذا تغییر در مدل آموزشی ضروری است.
متخصصان آموزش بر این باورند که الگوهای یادگیری سنتی نمی تواند، پاسخگوی نیازها و چالش هایی باشند که بر اثر فناوری های جدید و پرسرعت پدید آمده اند. فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، ابزار مورد نیاز برای رویارویی با چالش های آموزشی را در اختیار افراد قرار می دهند.
سیستم هوشمند
هوشمند سازی مدارس و استفاده از نرم افزار هوشمند سازی مدارس، فرصت های بیشتر و جذاب تری مانند فرصت کسب تجربه یادگیری متناسب با توانایی ها و شیوه یادگیری هر دانشجو را برای یادگیری ارائه می کنند.
در واقع، به کار گیری گسترده فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرآیند آموزش، همزمان با تحول در رویکردهای آموزشی در جهان، زمینه شکل گیری مدارس هوشمند را فراهم آورده است.
یادگیری های مبتنی بر فناوری های نوین اطلاعاتی، با ایجاد تغییرات بنیادین در مفاهیم آموزش سنتی توانسته است بسیاری از ناکارآمدهای نظام های آموشی را رفع کرده و دگرگونی های اساسی را در آموزش به وجود آورد.
نقش فناوری اطلاعات در یادگیری
در سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش در موارد متعددی بر استفاده از نرم افزار مدرسه تاکید شده است. نقش فناوری اطلاعاتی و ارتباطی در چرخه یادگیری بسیار اهمیت دارد. یادگیری به شیوه سنتی، فرد مجبور بود که به طور مداوم بخواند و بنویسد و ارتباط تقریبا یک طرفه بود. اما با کارگیری فناوری اطلاعاتی و ارتباطی یادگیری، فرد علاوه بر این مهارت های پایه، نیازمند داشتن مهارت استفاده از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی می باشد.
مطالعات گوناگون، نشان می دهند که استفاده از فناوری های نوین در آموزش سنتی، به افزایش اثر بخشی نرم افزار هوشمند سازی مدارس در یادگیری می انجامد.
تغییرات اثر بخش در آموزش های سنتی
از جمله تغییرات ایجاد شده در آموزش های سنتی تلفیق شده با فناوری، می توان از تغییر نگرش دانش آموزان، افزایش مشارکت و تعامل و همچنین بالا رفتن اعتماد به نفس دانش آموزان، تغییر جدی در تعامل های کلاس درس، استفاده از راهبردهای جدید برای انجام تکالیف درسی، تغییر در راهبرهای خود تنظیمی مورد استفاده در محیط سنتی مانند خودبازبینی یا خود مشاهده گری و به کارگیری راهبرد های خود تنظیمی متناسب با محیط یاد کرد.
همچنین، به کارگیری نرم افزار هوشمند سازی مدارس بر پیشرفت تحصیلی و افزایش انگیزه یادگیری فعال دانش آموزان موثر گزارش شده است.
توصیف مدارس هوشمند
در تعریف و توصیف مدرسه هوشمند می توان گفت: مدرسه هوشمند سازمانی است آموزشی با موجودیت فیزیکی و حقیقی که در آن دانش آموزان به شکل نوین آموزش خواهند دید. در مدرسه هوشمند مدیریت، مبتنی بر فناوری رایانه و شبکه است و محتوای اکثر دروس آن الکترونیکی و نظام ارزشیابی و نظارت آن هوشمند است.
توجه به بارور کردن تمامی استعداد های بالقوه دانش آموزان در تمامی فعالیت های آموزشی و فوق برنامه در این مدارس به چشم میخورد و محدودیتی برای پیشرفت تحصیلی آنها وجود ندارد.
خودکار سازی سیستم آموزشی
خودکار سازی سیستم آموزشی و رای گیری و ارزیابی وضعیت در دانش آموز نیز از تفاوت های عمده ای است که سیستم های مدارس هوشمند به راحتی آن را درون خود دارند و همین طور می توان از طریق همین سیستم های خودکار نقش اولیا را در هدایت دانش آموزان افزایش داد.
تاثیر مدارس هوشمند بر دانش آموزان، والدین، دبیران و مشاوران
مدارس هوشمند به کمک برنامه های درسی انعطاف پذیر، امکان تدریس با شیوه های نوین، داشتن طیف وسیعی از برنامه و روش های آموزشی، و محوریت بخشیدن به نقش دانش آموز، می توانند در از بین بردن یا کاهش شکاف آموزشی موثر باشند.
دانش آموزان
در مدارس هوشمند دانش آموزان می آموزند که چگونه اطلاعات مورد نظر خود را استخراج کنند، چگونه در مورد آنها بیندیشند و چگونه حاصل یافته های خود را برای حل مسائل و توسعه و پیشرفت به کار گیرند.
دبیران
در مدارس هوشمند، دبیران با استفاده از محتوای درسی الکترونیکی موجب تفهیم بهتر مطالب درسی و صرفه جویی در وقت می شوند و دانش آموزان هم این فرصت را دارند که توانایی و قابلیت های خود را آشکار و به تولید محتوا بپردازند.
والدین
والدین این امکان را دارند که به صورت آنلاین با مدیر یا معلمان مدرسه و مشاوران ارتباط پیدا کنند و از وضعیت تحصیلی فرزند خود آگاه شوند.
مشاوران
مشاوران در مدارس هوشمند می توانند به صورت آنلاین با دانش آموزان ارتباط برقرار کرده و مشکلات تحصیلی و آموزشی آن ها را مشاهده و پیگیری نمایند.
یادگیری دانش آموز محوری
یادگیری دانش آموز محوری روشی است که در آن رایانه ابزاری اطلاعاتی برای دانش آموزان (در تولید، دسترسی، بازیابی، دست کاری و انتقال اطلاعات)تلقی شود. یادگیری دانش آموز محوری، دانش آموز را تشویق می کند تا رایانه را مانند مداد، خط کش یا ماشین حساب وسیله ای برای حل مشکل بدانند. رایانه فقط یک ابزار تولیدی برای معلم نیست، بلکه ابزاری است که تولید و بهره وری دانش آموزان را نیز تقویت میکند.
مدارس هوشمند
مدارس هوشمند به آن گروه از واحد های آموزشی اطلاق می گردد که با استفاده از یادگیری الکترونیکی به صورت حضوری و با حفظ فضای فیزیکی مدرسه، معلم، مشاور، دانش آموز و با برخورداری از نظام آموزشی هوشمند و با رویکردی تلفیقی و جامع نسبت به ارائه خدمات آموزشی و پرورشی به دانش آموزان تلاش می کند.
مدارس هوشمند را می توان یک سازمان یادگیرنده دانست. این سازمان در طول زمان تکامل یافته و به طور مستمر، کارکنان، منابع آموزشی و توانایی های اجرایی خود را توسعه می دهد. این ویژگی به مدرسه امکان می دهد تا خود را با شرایط متغیر عصر حاضر سازگار نماید. همچنین آموزش به کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب پردازش سریع اطلاعات، سرعت یادگیری و افزایش سطح شناختی در فراگیران می شود.
نتایج و تاثیرات مدارس هوشمند بر دانش آموزان
در مدارس هوشمند به علت بهره گیری، از قابلیت صدا، تصویر، گرافیک و پویانمایی، نرم افزار چند رسانه ای، همزمان چند حس را به کار گرفته، این امکان را برای دانش آموزان ایجاد میکند که بتوانند مطالب را جذابتر، متنوع تر و کامل تر دریافت کنند و سبب بالا بردن انگیزه در یادگیرنده برای یادگیری شوند.
یکی دیگر از نتایج پژوهش حاضر این بود که باورهای انگیزشی در دانش آموزان مدارس هوشمند بیشتر از دانش اموزان مدارس سنتی است. در واقع، به هنگام کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش، تدریس همراه با تصاویر زیبا صورت می گیرد و از آنجا که دانش آموز در یادگیری خود نقش فعال دارد، باعث علاقه و تعمیق یادگیری وی می گردد.
نتیجه کلی
در مجموع میتوان چنین نتیجه گرفت که فناوری های چند رسانه ای در ارائه بازخورد سریع، بالا بردن استقلال، اتصال کل به جز، تاکید بر فهم مسائل با شبیه سازی رایانه ای به دانش آموز در اندیشیدن به راه حل های گوناگون و پیدا کردن بهترین راه حل کمک میکند.
برگرفته شده از مقاله، ارزیابی مدارس هوشمند و سنتی