هدف از این پژوهش بررسی تاثیر استفاده ار نرم افزار مدرسه جهت هوشمند سازی کلاس درس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان بوده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و از ابزار و شیوه‌ی جمع‌آوری اطلاعات منابع کتابخانه‌ای، مقالات و سایت‌های معتبر علمی استفاده‌شده است.
نتایج پژوهش نشان داد که با استفاده از محتواي چندرسانه‌اي طيف وسيع‌تري از حواس دانش‌آموزان در فرآيند ياددهي- يادگيري درگير شده و فرآيند یادگیری عمیق‌تر مي‌شود. به عبارتی علاوه برافزایش کارایی کلاس استفاده از نرم‌افزارهای گوناگون به دلیل به‌کارگیری حواس شنیداری و دیداری به یادگیری دانش آموزان کمک می‌کند.
این سیستم به دانش آموزان اجازه می دهد فراتر از برنامه های درسی خود گام بردارند و تاکید بیشتری بر مهارت تفکر و یادگیری عمیق دانش آموزان دارد. همچنین با هوشمندسازی مدارس تعاملات بین دانش آموزان و معلمان مدارس هوشمند بيشتر شده و این امر می تواند منجر به اشتراك تجربيات موفق و برتر بین آنها گردد. بنابراین مدارس با ایجاد بسترهای مورد نیاز جهت هوشمندسازی کلاس ها می توانند از مزایای این روش آموزش استفاده نمایند.
مقدمه‌ای بر هوشمند سازی مدرسه:
امروزه مهم‌ترین دغدغه نظام آموزشی و پرورشی يك كشور، ايجاد بستری مناسب جهت رشد و تعالی سرمايه‌های فكری در جامعه‌ی اطلاعاتی و دانايی محور می‌باشد. برای آنكه همه گروه‌های اجتماعی قادر باشند به‌طور موثّر در چنين جامعه‌ای مشاركت داشته باشند، بايد يادگيری پيوسته، خلاقيت، نوآوری و نيز مشاركت فعال و سازنده اجتماعی را بياموزند.
تحقّق اين امر مستلزم تعريف مجدد و نوينی از نقش و كاركرد مدارس به‌عنوان اصلی‌ترین نهادهای آموزشی در جامعه می‌باشد. امروزه نظام آموزشی كشور به مدرسه و نرم افزار مدرسه ای نياز دارد كه با بهره‌گيری از فناوری اطلاعات و ارتباطات، امکان يادگيری پيوسته را فراهم نموده و فرصت‌های نوينی را در اختيار افراد برای تجربه‌ی زندگی در جامعه اطلاعاتی قرار دهد، به‌گونه‌ای كه اين فناوری نه به‌عنوان ابزار، بلکه در قالب زیرساخت توانمند ساز برای تعليم و آموزش حرفه‌ای محسوب شود. به‌کارگیری گسترده‌ی فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرايند آموزش‌وپرورش، هم‌زمان با تحوّل در رويكردهای آموزشی در جهان، زمينه‌‌ی شكل‌گيری مدارس هوشمند را فراهم آورده است.
اين مدارس ازجمله نيازمندی‌های كليدی جوامع دانش‌بنيان میباشند و رويكردهای توسعه‌ی مهارت‌های دانشی و كارآفرينی دانش‌آموزان را دنبال می‌نمایند. در اين مدارس، فرايندهای یاددهی – يادگيری تقویت‌شده و محيط تعاملی يكپارچه برای ارتقای مهارت‌های كليدی دانش‌آموزان با تكيه بر فعاليت‌های گروهی، در عصر دانايی محور فراهم می شود.
با توجه به اهمیت این موضوع در پژوهش حاضر به مطالعه و بررسی تاثیر هوشمند سازی کلاس درس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان پرداخته شده است.
مشکلاتی که منجر به استفاده از نرم افزار مدرسه می شوند
اینجانب صدیقه لطیفی باسابقه ۱۶ خدمت در آموزش‌وپرورش وقتی متوجه شدم دانش‌آموزانم از روش‌های مختلف تدریس در کلاس درس زیاد استقبال چندانی ندارند تصمیم گرفتم که مباحث درسی خود را به‌صورت هوشمند در قالب فایلهای پاورپوینت یا پخش فیلم‌ها یا کلیپ‌های کوتاه آموزشی توجه دانش آموزانم را به درس جلب کنم.
ازآنجاکه در حال حاضر معلم محوری پایه آموزش‌وپرورش در کشور می‌باشد، به‌روز کردن مدارس، استفاده از فناوری‌های روز، برخورداری از خلاقيت‌های جدید در آموزش‌وپرورش و اهميت دادن به توانایی‌های دانش‌آموزان، لازمه این تحوّل می‌باشد. واژه‌ی مدارس هوشمند چندی است در ادبيات آموزش‌وپرورش کشور واردشده است و فعاليت‌های ارزشمندی نيز به‌صورت پراكنده در اين حوزه انجام‌شده است.
وزارت آموزش‌وپرورش با الهام از آموزه‌های دينی و مقتضيات زمانی و دستيابی به اهداف عاليه نظام تعليم و تربيت و گسترش عدالت آموزشی، اقدام به تعریف ساختار، جایگاه، ساماندهی، شرایط و ضوابط توسعه‌ی مدارس هوشمند بر اساس معیارهای علمی، بین‌المللی و شرایط بومی در سطح كشور نموده است.
ازاین‌رو برای نیل به این هدف، نیاز به همتی مضاعف داشته که ازجمله عوامل اصلی آن می‌توان به تغییر نگرش در شیوه‌ی آموزش و مدیریت مراکز آموزشی و پرورشی و نیز تأمین زیرساخت‌ها نمود.
چرا هوشمند سازی مدارس مهم است؟
هوشمند سازی مدارس يك اقدام مدبّرانه در راستای سند چشم‌انداز نظام، تحول بنیادین آموزش‌وپرورش و سند توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات آموزش‌وپرورش و ضرورتی انکارناپذیر باهدف اجرای پيشرفته‌ترين روش‌های مدیریتی و آموزشی و نگاه علمی و فناورانه به وضعيت كنونی نظام آموزشی كشور است که اعمال تغییر ساختار و معماری اجرایی در آنها باعث افزایش بهره‌وری و مدیریت زمان برای مدیران، کارکنان، معلمان، دانش‌آموزان و همچنین اولیای دانش‌آموزان خواهد بود.
مدرسه‌ای که در آن روند اجرای کلیه فرآیندها اعم از مديريت، نظارت، كنترل، یاددهی _ یادگیری، منابع آموزشی و کمک‌آموزشی، ارزشیابی، اسناد و امور دفتری، ارتباطات و مبانی توسعه آنها، بر اساس فناوری اطلاعات و ارتباطات و در جهت بهبود نظام آموزشی و تربيتیِ پژوهش محور طراحی‌شده است را «هوشمند» می‌گویند و نرم افزار مدرسه ای که این قابلیت ها را داشته باشد به اصطلاح نرم افزار هوشمند سازی مدارس می‌گویند.
درواقع مدرسه هوشمند مدرسه‌ای فيزيكي است كه كنترل و مديريت آن، مبتني بر فن‌آوري رايانه و شبكه انجام مي‌گيرد و محتواي اكثر دروس آن الكترونيكي و سيستم ارزشيابي و نظارت آن هوشمند است. در چنين مدرسه‌اي يك دانش‌آموز هوشمند، با صرف وقت بر روي موضوعات به شكل مستمر، منابع و قابليت‌هاي اجرايي خود را توسعه و تغيير مي‌دهد و اين نكته‌اي است كه به مسئولان مدرسه اجازه مي‌دهد تا با توجه به تغييرات به وجود آمده و افزايش سطح اطلاعات دانش‌آموزان، آنها را براي اخذ اطلاعات جديد آماده نمايند.
همچنین مدرسه هوشمند مدرسه‌اي است كه جهت ايجاد محيط ياددهي ـ يادگيري و بهبود نظام مديريتي مدرسه و تربيت دانش‌آموزان پژوهنده طراحی‌شده است. به‌عبارتی‌دیگر، مدرسه هوشمند مؤسسه آموزشي است كه در جهت فرآيند يادگيري و بهبود مديريت به‌صورت سيستمي نظام‌یافته بازسازی‌شده تا كودكان را براي عصر اطلاعات آماده سازد و آموزش در آن هوشمند شده باشد؛ بنابراین نیاز کنونی جامعه آموزشی ما تغییر و حرکت به‌سوی هوشمند سازی آموزش و آموزش بر اساس نیازها و استعدادها است.
هدف پژوهش
در این پژوهش هدف بررسی تاثیر هوشمند سازی کلاس درس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان بوده است.
سوال پژوهش
آیا هوشمند سازی کلاس درس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان تاثیر دارد؟
روش پژوهش
در این پژوهش روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده است.
ابزار و شیوه جمع آوری اطلاعات
در این پژوهش از ابزار و منابع کتابخانه‌ای، مجلات و سایت‌های معتبر علمی برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده‌شده است.
مدل مفهومی مدرسه هوشمند
نرم افزار مدرسه هوشمند براساس مدل مفهومي شامل ابعاد اصلي زير است:
- زير ساخت توسعه يافته فناوري اطلاعات
- محيط يادددهي و يادگيري مبتني بر محتواي چندرسانه‌اي
- مدیریت مدرسه توسط سیستم یکپارچه‌ی رایانه
- توانمندسازي معلمان در حوزه فناوری اطلاعات
- برقراري ارتباط یکپارچه رايانه‌اي با مدارس ديگر
از بعد یاددهی و یادگیری
شیوه و روش آموزشی مدارس هوشمند دیداری – شنیداری بوده و معلمین دروس مختلف آموزشی خود را به كمك رایانه توسط فیلم ، انیمیشن و…. وابزارهای چندرسانه ای ( بصری ، كلامی ، شنیداری وعملی) ارائه می نمایند تا زمینه رشد همه جانبه استعدادهای دانش آموزان را تدارك ببینند و با تلفیق، به جای استفاده ابزاری از فناوری ا طلاعات و یا ارائه واحد مستقل فناوری دركنار سایر واحدهای درسی، نسبت به كارآمد و اثر بخش نمودن نظام آموزشی اقدام می شود.
به‌علاوه مدل‌های آموزشی مدارس هوشمند شركت فعالانه دانش آموزان را طلب می‌کند. دانش‌آموزانی می‌توانند از این رویكرد فایده ببرند كه دارای تفكر خلاق و نقادانه باشند وازسطح توانایی قابل قبولی برخوردار باشند. این مدارس جهت ایجاد محیط یاددهی، یادگیری و بهبود نظام مدیریتی مدرسه و تربیت دانش آموزان پژوهنده طراحی‌شده است.
مدل مدرسه هوشمند به‌صورت محیط همكاری و رقابت هستند و مواد آموزشی و تمرینات جهت بسط این مهارت‌ها دردانش آموزان طراحی شده‌اند. به‌عبارت‌دیگر در این مدارس از روش‌های اكتشافی حل مسئله استفاده می‌شود.
در مدارس پیشرو و هوشمند، مسائلی از قبیل افت تحصیلی، ترك تحصیل، گریز و بیزاری از مدرسه در بین دانش آموزان كمتر به چشم می‌آید.
ابزار مدرسه هوشمند
مدرسه هوشمند، مدرسه‌ای است که در آن نسلی توانمند در عرصه زندگی و توانا در خلق دانش تربیت می‌شوند و بسترهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری لازم در راستای مکانیزه نمودن کلیه فعالیت‌های روزمره مدارس فراهم می‌شود.
با توجه به اهداف مدرسه هوشمند و با توجه به نوع جهت‌گیری آن در تربیت دانش‌آموزان، نیاز به تجهیزات و امکاناتی دارد که در مدارس سنتی به آن نیازی نیست. این تجهیزات شامل موارد زیر است:
تجهیزات نرم‌افزار مدرسه شامل:
- سایت
- نرم‌افزارهای پایه
- نرم‌افزارهای آموزشی چند رسانه‌ای
- نرم‌افزارهای ساخت محتوای دروس
- نرم‌افزارهای کاربردی
- نرم‌افزار اتوماسیون اداری
- تجهیزات تامین برق اضطراری
- نمودار یک مدرسه هوشمند
- مزایای هوشمندسازی مدارس
مزایای استفاده از نرم افزار مدرسه جهت هوشمند سازی مدارس:
- افزايش مشاركت عناصر مرتبط با سيستم مدرسه به ويژه اوليا، مربيان و دانش آموزان و فراهم كردن امكان تعامل بيشتر آنان با يكديگر.
- آشنایی دانش آموزان با فناوري الكترونيكي و افزايش توانمندي‌هاي فردي دانش آموزان
- رشد همه جانبه دانش آموزان
- ايجاد تنوع و خارج شدن از شيوه يكنواخت و سنتي آموزش
- افزايش بازده كاري در مدرسه
- آشنایی دانش‌آموزان با اهميت زمان
- استمرار فرایند یادگیری دانش آموزان در خارج از مدرسه
- ایجاد محیطی پویا و جذاب برای شکوفایی کامل استعدادها و بروز خلاقیت های فردی و جمعی دانش آموزان افزایش حضور، پشتیبانی و مشارکت والدین و گروه های ذینفع در فرایند یادگیری دانش آموزان
- همراه نمودن کادر آموزشی مدارس با روندهای نوین آموزشی مبتنی بر نیازمندی های جامعه دانش بنیان
- به کمک نرم افزار مخصوص امکان ذخیره سازی مطالب ارائه شده در کلاس وجود دارد که این امر منجر به صرفه جویی در زمان کلاس و در اختیار گذاشتن سریع و راحت اسناد و فایل های آموزشی می گردد.
- تدوین راهبردهای توسعه مدارس هوشمند
یافته های پژوهش هوشمندسازی مدارس
نتایج این پژوهش نشان داد که با هوشمند سازی مدارس مطالب علمي در محيطي جذاب به دانش آموزان منتقل مي‌شود و معلم از مواد آموزشي چندرسانه‌اي شامل فيلم، عکس و اسلايد استفاده مي‌کند تا کيفيت و ماندگاري آموزش را ارتقا بخشد.
در این سیستم دانش‌آموزان، اوليا و معلمان وكادر مدرسه در تعامل هميشگي و پويا، برنامه‌هايشان را پيش خواهند برند و دانش آموزان با تسلط به تمامي مطالب و دریافت بازخورد از روند پيشرفت، نقاط قوت و ضعف خود را به خوبي تشخيص مي‌دهند و به ياري سيستم براي رفع آن تلاش مي‌كنند.
همچنین با استفاده از محتواي درسي الكترونيكي می‌توان باعث تفهيم بهتر مطالب درس و صرفه‌جويي در وقت شد و دانش‌آموزان هم اين فرصت را دارند كه توانايي و قابلیت‌های خود را نشان دهند. به‌طورکلی با توجه به نتایج می‌توان گفت هوشمند سازی کلاس درس در تعمیق و سرعت یادگیری دانش آموزان مؤثر می‌باشد.
راهکارها و پیشنهادات
بر اساس نتایج پژوهش پیشنهادات و راه کارهای زیر ارائه می گردد:
- ایجاد بسترهای مورد نیاز شامل زير‌ساخت های ارتباطي، محتواي مناسب، آموزش معلمان، تغيير روش‌هاي آموزشي و فرهنگ‌سازي والدين.
- ایجاد و توسعه سخت‌افزار، نرم‌افزار، ارتباطات و تجهيزات كمك آموزشي بر اساس نيازمندي‌ها و احتياجات فرآيند ياددهي- يادگيري در مدارس.
- آموزش معلمان برای آشنايي با منابع آموزشي و فناوري‌هاي روز و شيوه‌هاي استفاده از آنها.
- ایجاد روحيه تحقيق و پژوهش در دانش آموزان و ارزش‌گذاري به توليد دانش در نظام آموزشي.
- آموزش استفاده از وسایل آموزش الکترونیکی به دانش آموزان و تسلط آنها به نرم افزارهای جدید.
- کاهش تعداد دانش‌آموزان در کلاس و حجم کار معلمان در هفته.
- افزایش اعتبارات و بودجه جهت مجهز کردن همه مدارس و کلاس ها به تابلوهای هوشمند.
آیا از نرم افزار مدرسه جهت هوشمندسازی مدارس استفاده کنیم؟
بر اساس آنچه در این پژوهش بیان شد می‌توان گفت هوشمند سازی کلاس‌های درس، نيازمند تغيير در نظام آموزش‌وپرورش كشور است. به عبارتی راه‌اندازي مدارس هوشمند ميسر نخواهد شد، مگر این‌که در ساختار نظام آموزش‌وپرورش تغييراتی ایجاد گردد و اين امر نيازمند برنامه‌ريزي بلندمدت است تا بسترهای موردنیاز که شامل زير‌ساخت ارتباطي، محتواي مناسب، آموزش معلمين، تغيير روش‌هاي آموزشي و فرهنگ‌سازي والدين است، ایجاد گردد و این امر باید گام‌به‌گام و با درايت و تفكر صورت گیرد.
سيستم جدید آموزش الكترونيكي فوايد و مزاياي منحصربه‌فردی را براي افراد، سازمان‌ها و مراكز آموزشي به همراه دارد. درگذشته تمامي آموزش‌ها به شيوه کلاس‌های حضوري برگزار مي‌گرديد كه در آن محوريت كلاس با مربي آموزش بود.
با ظهور اينترنت، آموزش الكترونيكي باعث گسترش دامنه آموزش و باعث به اشتراك گذاشتن دانش و اطلاعات شد.
نتیجه گیری:
با هوشمند سازی کلاس‌های درس رایانه می‌تواند در نحوه تدريس و ارزشيابي تأثیر زیادی بگذارد و برنامه‌هاي درسي را تا حدودي تغيير مي‌دهد. با تنوع در رسانه‌های آموزشی و متنوع‌سازی فضا و محيط‌های ياددهی و يادگيری در برنامه درسی، اين امكان فراهم خواهد شد تا دانش‌آموزان و معلمان تجارب جديدی را در حوزه دانش و پژوهش كسب نمايند.