مدارس هوشمند و نقش موثر دانش آموزان

مدارس هوشمند در جهت رشدخلاقیت دانش آموزان

تاثیراستفاده از تجهیزات و فناوری های نوین آموزشی  در جهت رشد خلاقیت دانش آموزان در مدارس هوشمند

معمولا خلاقیت در نظام تعلیم و تربیت موضوعـی فراموش شده بوده است.با ایــن حال از سال ۱۹۸۰ نقش و جایگاه مدارس هوشمند در پرورش خلاقیت اهمیت بیشتری پیدا كرد  مدرسه در نظام تعلیم و تربیت نقشی مهم در ایجاد نوآوری سازنده در دانش آموزان و ایجاد نگرش های نوین در آنان دارد.

امروزه در قرن بیست ویكم با توجـه به حجم عظیم اطلاعات، افراد به سوی مدیریت اطلاعات هدایت می شوند، بر ا ساس یافته های روانشناسی یادگیری، دانش آموزان از طــریق دیدن وبه کارگیری وسایل مختلف، مطالب درسـی را راحتتر می آموزند، زیرا وسایل کمک آموزشی به سبب فعال کردن حواس مختلف دانش آموزان،امر آموزش را عملی تر و دلپذیرتر مــی سازند.

ظهور پدیده شگفت انگیز فناوری اطلاعات ( نرم افزار مدیریت مدرسه ) در دو دهه آخر قرن بیستم و توسعه آن در نظام رسمی آموزش و پرورش کشورهای پیشرو باعث گسترش فرصت های یادگیری و شده است در این مقاله ســــعی شده است به نقش فناوری اطلاعات و ارتبــــاطات در آموزش( نرم افزار مدیریت مدرسه ) پرداخته شود.

مقدمه

برتراندراسل در اوایل قرن بیستم ( ۱۹۲۰ ) به نكته پند آموزی در باب تعلیم و تربیت اشاره كرد.

او مدعی شد كه تعلیم و تربیت با یك واقعیت پارادوكسال مواجه بوده وآن محصور شدن در مفهوم هوش و بی توجهی به مفهوم تفكر و اندیشه ورزی در قلمرو كلاسی است.

این اظهار نظر با به انتها رسیدن قرن بیستم مورد توجه برخی صاحبنظران قرار گرفت و درستی آن تائید گـردید درحقیقت آنان فقدان خلاقیت را در منظومه تعلیم و تربیت دوباره ، حس كرده بودند.

خلاقیت از جمله مفاهیم بین رشتـــه ای است كه مطالعه علمی درباره آن از نیمه دوم قرن بیستم شروع گردید.

تحقیقات علمی اولیه درباره خلاقیت كه از دهه ی ۱۹۵۰ آغاز شد عمدتا مـــعطوف به افراد سرآمد و نابغه و ویژگیهای شناختی و شخصیتی آنان بود.

این نگاه باعث گردیــد :

تا نظام تعلیم و تربیت به جایگاهی برای پرورش افراد سرآمد و نابغه تبدیل شده و در راس آن برنامه های غنی سازی هوش در اولویت آموزشی قرار گیرد.

نگاهی كه ضرب آهنگ برنامه های آموزشی را به شكلی كسالت بار و رنج آور برای دانش آموزان تبدیل كرد و در نهایت به كاهش انگیز ه های تحصیلی و بی توجـــهی به خلاقیت و افراد خلاق انجامید با شروع سال ۱۹۸۰ خط جدیدی بر روی تحقیقات خلاقیت گشوده شد و رویكرد روانشناســی اجتماعی خلاقیت و دیدگاه منظومه ای جایـــگاه ویژه ای را در این بررسی ها پیدا كردند

تحقیقات سال های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ عمدتا معطوف به این موضوع بود كه ساختارهای اجتماعی بر رشد و گسترش خلاقیت تاثیر گذارند، بنابراین منظومه تعلیم و تربیت بعنوان یــك ساختار اجتماعی از جایگاه ویژه ای در پرورش خلاقیت برخوردار گردید.

در این مقاله ابتدا مروری بر مفهوم خلاقیت شده سپس به نقــش فن آوری های یادگیری در نظام تعلیم و تربیت و بویژه پرورش خلاقیت دانش آموزان اشاره خواهد گردید.

 تحقیقات پیشین:

در ایران تحقیقات بسیاری در زمینه ی مدارس هوشمند یا در واقع هوشمند سازی مدارس و تأثیر آن بر خلاقیت دانش آمـــوزان صورت گرفته است که به صورت مختصر به آن اشاره می شود.

پژوهشی که در سال (۱۳۹۴) تحت عنوان بررسی تأثیر دوره های آموزشی فناوری اطلاعات و ارتبــاطات بر روی خلاقیت کارآموزان توسط رجبی خوزانی و همکاران انجام پذیرفت.

این محققان در پژوهش خود به این نتیجه دست یافتند که دوره های آموزشی فناوری اطلاعات و ارتباطات بر روی خلاقیت کارآموزان مرکز فنـی حرفه ای اصفهان تأثیر مثبت دارد.

نتایج تحقیق بهزادی و منوچهری (۲۰۱۳) نشان داد که تفاوت معنی داری بین سطح خلاقیت دانش آموزانی که ریاضی را با استـفاده از تخته های هوشمند درمدارس هوشمند یاد می گیرند با دانش آموزانی که ریاضی را به روش سنتی یاد می گیرند تفاوت معناداری وجود دارد و به نظر می رســد که استفاده از تخته های هوشمند، در مدارس هوشمند فرآیند یادگیری را تسهیل می کند.

یافته های پژوهش توانگر (۱۳۹۲) نشان می دهد خلاقیــت دانش آموزانی که با روش هوشمند سازی مدارس آموزش دیده بودند(گروه آزمایش) در مقایسه با آن هایی که با روش سنتی آموزش دیــده بودند (گروه گواه) بالاتراست.

میزان ابتکار، انعطاف پذیری، بسط و سیالی دانش آموزان گروه آزمایش، نسبت به دانش آموزان گروه گواه بالاتر است.

مدارس هوشمند

تعریف خلاقیت

كمیته ملی مشورت درباره تربیت فرهنگی و خلاقیت را فعالیتی تخیل آمیز دانسته كه منجر به نتایج ابتكاری و ارزشـــمند می شود.

در واقع افراد خلاق قادرند چشم اندازی بدیع برروی موقعیت ها و شرایط عادی بگشایند.

این تعریف نشان می دهد كه خلاقیت فرایندی است كه افراد برای دستیابی به راه حل یك مساله یا موقعیت باید مراحلی را پشت سر بگذارند؛نخست اینكه خلاقیــت بدنبال تولید نتایج قابل لمس است.

بنابراین عمل خلاقه در افرادمی بایست در قالب افكار، نظریه ها، فرمول ها، كاری هنری، صنعتی و… جلوه گر شود.

دوم آنكه خلاقیت بر ابتكار تاكید دارد.

بنابراین افراد خلاق باید بكوشند تا حداكثر تفــاوت را بین كارهای خلاقه و عادی خود بوجود آورند.

در همین راستا كرافت و جفری معتقدند كه خلاقیت را باید بدین ترتیب تخیلی كاربردی دانست، زیرا درخدمت رفاه انسان، ترقی و رشد آدمی قرار می گیرد.

تعبیر جالب تر درباره خلاقیت را ساویله بكار برده و مدعی است كه خلاقیت حالتی از ذهـــن است كه طی آن هوش های چندگانه بطور یكپارچه مشغول فعالیت می شوند.

در چنین حالتی خلاقیت یك فراتوانایی را در فرد بوجود می آورد كه موجب می شود او به یك تمركز مفید برای نوآوری دست یابد.

صرفنظر از تعاریف فوق باید بدانیم كه در نظــــام تعلیم و تربیت خلاقیت چگونه معنا می شود؟

آیا خلاقیت در نظام تعلیم و تربیت با تعاریف فوق همخوانی دارند؟ یعنی دارای شكلی سازنده و مفید است یا كه به رفتارهای غیر سازنده همچون نافرمانی یا گستاخی افراطی در دانش آموزان می گراید؟

تعریف فناوری

(( فناوری یعنی علم و فن انجام دادن کارها از طریق کار بست )) ، ((بینش‌های فناورانه در قلب آمال ، آرزوها و باورهای بشـــر برای آینده قرار دارند.)) امروزه ((طبقه‌های ))متعددی از فناوری را می‌توان به شرح زیر شناسایی کرد:

۱ـ  فناوری به عنوان ابزار .

۲ـ  فناوری به عنوان دانش.

۳ـ  فناوری به عنوان مجموعه فعالیت ها.

۴ـ فناوری به عنوان یک فرایند .

۵ـ فناوری به عنوان یک نظام اجتماعی ـ فنی .

ویژگیهای فناوری

فناوری دارای ویژگیهای مشخصی به شرح زیر است:

الف) هر فناوری مبتنی بر یک طرح است .

ب) اگرچه فناوری با علم مرتبط است اما به استثنای بعضی موارد از فناوری‌های صنعتی در سطح بالا ،در سایر موارد نمی‌توان فناوری را یک علم کاربردی دانست .

پ) فناوری سازنده است .

ت) فناوری همکاری چند بعدی را ایجاد می کند .

ث) فناوری به ارزشها پایبند است .

ج) فناوری ضمن تأثیر پذیری از جامعه برآن اثر می‌گذارد.

نقش فن آوری ها در پرورش خلاقیت

در وضعیت كنونی رابطه تعلیم وتربیت، فن آوری ها وخلاقیت بسیار چالش انگیز شده است.

به اعتقاد صاحبــــــنظران عقاید سنتی و قدیمی خلاقیت دیگر قادر به ارائه تبیینی بسنده از ابعاد اجتماعی خلاقیت نیستند.

خلاقیت درچنین منظری یك تركیب فوق العاده از یادگیری و رشد انسانی است كه در تعاملات روزانه هر جامعه حضـــور و جریان داشته و فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطی نقش معنی داری در رشد و بسط آن دارند.

از این منظر اشكال كاملا متفاوت خلاقیت در موسیقی، علوم، تجارت، شـــــعر، فن آوری، هنر، صنعت، سیاست دیگر به تنهایی ماهیتی فردی نداشته و بدون تعامل با فناوری ها و ساختارهای علمی، اجتماعی و فرهنگی بوجود نمی آیند.

این فرایند حكایت از آن دارد كه جامعه و فن آوری هایش امروزه آنقدر قدرتمند عمل می كنند كه قادرند خلاقیت را شتاب دو چندانی داده یا آنرا حتی بازداری نمایند.

آنگاه فوق درتحقیقات مربوط به تعلیم وتربیت حمایت شده است.

این تحقیقات تاكید دارند كه یادگـــیری یك موقعیت و فرایند محیطی/ اجتماعی است كه به تعامل و ارتباطات وابسته است.

به اعتقاد صاحبنظرانی صاحب نامی همچون پیاژه و ویگوتسكی خلق دانش های نوین به تعامل با مواد، فعالیت ها و افراد آنهم در زمینه های ویژه وابسته است.

تعامــلاتی كه به خلاقیت شكلی محیطی و فرهنگی می دهند این نگاه نشان می دهد اگر تفكر نو در ذهن فرد نیز حضور داشته باشد بــــــدون شرایط محیطی، اجتماعی و ارتباطی مناسب مجال بروز پیدا نخواهد كرد.

ذهن انســان لزوما مملو از عملكردها نیست بلكه مملو از عقاید و نگرش هایی است كه با تعامل و ارتباطات شكل می گیرند.

در واقع ذهن انسان از طریق زندگی با دیگران و فعالیت با آنها شكل می پذیرد.

بـــدون شك نظام تعلیم و تربیت نیز موقعیتی اجتماعی و ارتباطی است كه با در اختیار گرفتن مناسب فن آوری ها و تعاملات سازنده با دانش آموزان می تواند به پرورش ذهن خلاق در آنان كمك کند خلاقیت در این میان نوعی یادگیری جدید است كه در پدیدآیی آن معلم و دانش آموز نقشی گروهی دارند.

تركیبی كه برای رشد و ارتقاء به نگاه های نو و حامی نیازمند است نه نظارتی سرســختانه. بدون شك در دنیای كنونی فن آوری های ارتباطی واطلاعاتی توانست شیوه های متفاوت دیگری را برای تعامل، یادگیری و تفكر جدید بوجـــود آورند.

این فن آوری ها به معلم و یادگیرنده كمك كرده اند تا به اشكال جدید و عمیق تری از یادگیری دست یابند

امروزه اهمیت فن آوری های نوین در این است كه دركنار یك معلم خلاق به تغذیه، رشد و بسط ذهن دانش آموزان كمك می كنند گاردنر ( ۱۹۹۳ ) در همین زمینه معتقد است مدرسه ماهیتی اجتماعی دارد.

در این میان فن آوری های ارتباطی و اطلاعاتی مناسب، نقــــــش جدی در حمایت و انتقال ارتباطات خلاق به تمامی سطوح و مراحل تعلیم و تربیت در مدرسه دارند.

گاردنر موافق است كه در این انتقال معلمان باید یاد بگیرند كه از فرصتهای آموزشی بطور كامل بهره بگیرند و بیاموزند كه چگونه از روش ها و فرایندهای نوین یادگیری برای خلاق سازی دانش آموزان سود ببرند.

ارتباطات و اطلاعات نوین بویژه اینترنت و قلمروهای چندكاربری نیز توانسته دنیای نوینی را پیش روی معلمین و دانش آموزان قرار دهد.

استفاده از فن آوری به یادگیرنده كمك كرده تا بتواند به سوی نوین شدن حركــت كند. در واقع فن آوری های نوین امكانات بسیار منعطف و بزرگتری را برای مشاركت خلاق فراهم آورده اند.

برای آزمون این ادعا، مطــــالعه ای در یكی از مدرسه شهر لیورپول انگلستان ( ۱۹۹۹ ) انجــام شد و نتایج نشان داد كه استفاده از اینترنت در پروژه های هنری به دانش آموزان این قابلیت را داد تا بتوانند از اشیاء فیزیكی برای خلق تصاویر دیجیتالی استفاده كنند.

نتیجه این جستجوگری ها این بود كه دانش آموزان توانستند اید های هنری بیشتری را تولید كنند.

مدارس هوشمند

معلمان و نقش آنان در پرتو فناوری اطلاعات

در فضای کنونی مدارس ،معلمان نخستین کسانـی هستند که محیط خانواده را به محیط خارج پیوند می‌دهند و اولـین الــگوی دانش آموزان به شمـار می‌آیند .

از سویی به نظر می‌رســــد با توسعه‌ی فناوری اطلاعات و ازدیاد منابع معرفت و سهولت دستیابی به منـابع گوناگون دانش ، اقـتدار معلمان که برخاسته از دانش آنهاست کاهش می‌یابد و در تعلیم و تربیت آینده ، دانــش سرچشمه‌ی قدرت و منزلت معلمان به شمار نمی‌آید و معلمان باید کانون اقتدار و منزلت خویش را در جنبه‌های دیگری از روابط انسانی با شاگردان جست و جو کنند .

برخی توصیه کرده اند که در رقابت مـــــیان فناوری اطلاعات و معلمان، اگر معلمان در مقام مدیران کاربرد اســتفاده از فناوری عمل کنند، قدر و منزلت شان دستخوش کاهش نخواهد شد.

آنان همچنین تاکید کرده اند که معلـمان باید دریابند که نقش مهم‌تری یافته اند؛ و آن مدیریت کلاس و اداره‌ی فرایند یادگیری است .

معلمان کارگزاران اصلی ورود و تعامل موفقیت آمیز فناوری در در نظام آموزشی هستند.

جامعه بین المللی فناوری در تعلـیم و تربیـت ایـن نکتـه را مورد تأکید قرار مـی دهـد کـه معلمـان کــلاس هــای امـروزی، بایـد آمـاده فـــراهم آوردن فرصـت‌هـای فناوری محـور بـرای دانش آموزان باشـند.

در حقیقــت، فــرد اصــلی در کمـک بـه فراگیرندگان برای دسترسی بـه قابلیـت هـای فــناوری، معلــم کــلاس اســت.

آمــادگی بــرای کــاربرد امــکان سنجی توسعه فناوری های نوین آموزشی با رویکرد فنـاوری اطلاعـات و آگـاهی از چگـونگی پشـتیبانی فناوری از یادگیری دانش آموزان، باید جزو مهارت های اساسی معلمان گردد( ایمان زاده و نوروزی، ۱۳۹۵).

با توجه به نقشی که معلمان در حین آموزش و پرورش، ایجاد خلاقیت بر عهــــده دارند، تعیین سطح توانایی برای این گروه، نقطه ی کانونی مناسبی برای آغاز آموزش می باشد.

معلمان باید توانایی انتخاب ابزارهای مناسب را برای جستجوی اطلاعــات داشته باشند و از راهبردهای مناسب جستجو نیز برای دستیابی سریع به اطلاعات مورد نیاز برخوردار شوند و با بسترسازی و فراهم ساختن زیرساخت ها و تجهیز مدارس به سخت افزارها و نرم افزارها مــی توان به این امر مهم کمک نمود.

اگر معلمان توانایی این را داشته باشند که کلاس های شان را با استفاده از کامپیوتر منقلب سازند حتی دانش آموزان معمولی هم پیشرفت محسوسی به دست می آورند(عباسی اصل و همکاران، ۱۳۹۰).

مدرسه ی بهره مند از فناوری های نوین آموزشی و تربیتی ( مدرسه هوشمند )

تشکیل مدارس بهره مند از فناوری‌های نوین آموزشی از دستاوردهای جدید در یادگیری می باشد الگوی اولیه ی این مدارس در سال ۱۹۹۶ از کشور انگلیس گرفته شده و طی سال های اخیر در اغلب کشورها به عنوان یک شیوه ی نوین یادگیری ارائه شده است.

در ایران از سال ۱۳۸۳ مدارس هوشمند به جامعه ی آموزش و پرورش معرفی و توصیه شده است.

این مدارس، مؤسسات آموزشی هستند که با اعمال تغییراتی در نحوه ی آموزش و مدیریت خود، به صورت نظام مند، دانش آموزان را برای زندگی در عصر حاضر آماده می کنند( شهابی و یزدانی، ۱۳۹۶).

وزارت آموزش و پرورش با الهام از آموزه های دینی و مقتضیات زمانی و به منظور تحقق اهداف سند چشم انداز ایران در سال ۱۴۰۴ و دستیابی به اهداف عالیه نظام تعلیم و تربیت و گسترش عدالت آموزشی، اقدام به تعریف ساختار، جایگاه، ساماندهی، شرایط و ضوابط توسعه‌ی مدارس هوشمند بر اساس معیارهای علمی، بین المللی و شرایط بومی در سطح کشور نموده است.

هوشمند‌سازی مدارس (مدارس هوشمند) یک اقدام مدبّرانه در راستای سند چشم انداز نظام، تحول بنیادین آموزش و پرورش و سند توسعه فاوای آموزش و پرورش و ضرورتی انکار ناپذیر با هدف اجرای پیشرفته‌ترین روش‌های مدیریتی و آموزشی و نگاه علمی و فناورانه به وضعیت کنونی نظام آموزشی و پرورشی کشوراست که اعمال تغییر ساختار و معماری اجرایی درآن‌ها باعث افزایش بهره‌وری و مدیریت زمان برای مدیران، کارکنان، معلمان، دانش‌آموزان و همچنین اولیای دانش‌آموزان خواهد بود(شیوه نامه هوشمند سازی مدارس، ۱۳۹۰).

در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش (۱۳۹۰) چندین بار به فناوری و کیفیت بهره مندی از آن اشاره شده است:

-فصل اول، بیانیه ارزش ها، شماره ۱۷: «جایگاه و نقش تعلیم و تربیتی رسانه و فناوری های ارتباطی، و بهره گیری هوشمندانه از آن و مواجهه فعال و آگاهانه، جهت پیشگیری و کنترل آثار و پیامدهای نامطلوب آن» (ص۹).

-فصل سوم، چشم انداز مدرسه در افق ۱۴۰۴: «برخورداری از فناوری آموزشی در سطح معیار، با توجه به طیف منابع و رسانه های یادگیری (شبکه ملی اطلاعات و ارتباطات) » (ص ۱۲).

-فصل پنجم، راهبردهای کلان بند ۷: «بهره مندی هوشمندانه از فناوری های نوین، در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی مبتنی بر نظام معیار اسلامی» (ص ۱۵).

راهکار ۳/۱۷: اصلاح و به روز آوری روش‌های تعلیم و تربیت با تاکید بر روش‌های فعال، گروهی و خلاق با توجه به نقش الگویی معلمان.

همان طور که پیداست، سند تحول بر استفاده هوشمندانه از فناوری، بر اساس معیار های اسلامی تاکید دارد.

در مدارس هوشمند، یادگیری نتیجه ی تفکر است و یک تفکر خوب توسط همه ی دانش آموزان قابل یادگیری است و همان گونه که مدارس جایی برای رشد دانش آموزان می باشند، مدارس هوشمند، لازم است جایی برای رشد کارکنان، مدیریت و معلمین نیز باشند.

در واقع مدرسه‌ی هوشمند محلی است که در آن علاقه مندی های فکری و ذهنی و نیز همکاری های حرفه ای، مورد تشویق قرار گرفته و پشتیبانی می شوند.

مدارس هوشمند به دلیل برنامه های درسی انعطاف پذیر، امکان تدریس با شیوه های نوین، داشتن طیف وسیعی از برنامه ها و روش های آموزشی و محوریت بخشیدن به نقش دانش آموز (با در نظر گرفتن تفاوتهای فردی و توجه بیشتر به نیازها، علائق و استعدادهای آنان) می‌توانند در جهت از بین بردن و یا کاهش دادن این شکاف آموزشی مؤثر و مفید فایده باشند ودرواقع هر دانش آموز بسته به استعداد خود می تواند آموزش ببیند و یا به عبارت دیگر سیستم آموزش نسبت به استعداد دانش آموزان متغیر است(کوروش، ۱۳۸۰ ).

فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و یادگیری، آموزش سنتی را تا حد زیادی تحت تأثیر قرار داده و دنیای جدیدی در عرصه یادگیری به وجود آورده است.

تغییر الگوهای سنتی آموزش به یادگیری خودجوش و خودمحور، تغییر نقش یادگیرندگان و معلمان، امکان یادگیری مادام العمر، افزایش کیفیت یادگیری و به حداقل رساندن محدودیت های زمانی و مکانی از ویژگی های بارز یادگیری همراه با فناوری است( حیدری و همکاران، ۱۳۹۲).

نوآوری در روش‌های تدریس و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدارس موجب توسعه یادگیری مشارکتی دانش آموزان، تقویت روحیه جست و جوگری و پژوهش، کاربردی نمودن آموزش، فراهم نمودن زمینه آموزش و یادگیری مادام العمر می شود(امامویردی و همکاران، ۱۳۹۲).

دانش اموزان در مدارس هوشمند

ایجاد تغییر در نقش دانش آموزان و معلمان در مدارس هوشمند

هنگامی که دانش آموزان از فن آوری روز( نرم افزار مدیریت مدرسه)  روز بعنوان یک ابزار، برای برقراری ارتباطات با دیگران استفاده می کنند ؛ و در عوض نقش منفعلی که صرفا دریافت کننده اطلاعات منتقل شده از سوی معلم باشد نقش فعالی پیدا می کنند .

دانش آموزان به طور فعال در مورد چگونگی تولید، کسب، دستکاری، و یا نمایش اطلاعات دست به انتخاب می زنند.

استفاده از فن آوری به بسیاری از دانش آموزان اجازه می دهد تا به طور فعال به فکر کردن در مورد اطلاعات، انتخاب، و اجرای مهارتها بپردازند تا نسبت به فعالیــــت های که در درسهای معـــلم محور معمول انجام می شود.

علاوه بر این موارد ، زمانی که از فن آوری به عنوان ابزاری برای حمـایت از دانش آموزان در انجام وظایف معتبر استفاده می شود ؛ دانش آموزان در موقعیت تعریف اهداف ،تصمیم گیری و ارزیابی پیشرفت خود قرار می گیرند.

نقش معلم هم به همان نسبت تغییر می کند. معلم دیگر در مرکز توجه و تجویز دهنده اطلاعات نیست ،بلکه نقش کمک کننده را ایفا می کند.

اهداف پروژه را تعیین می کند و به ارائه دستورالعمل ها و مــــــنابع می پردازد و از دانش آموزی به دانش آموز دیگر و یا از گروهی به گروه دیگر در حال رفت و آمد است و به ارائه پیشنهادات و حمایت از فعالیت های دانش آموزان می پردازد.

وقتی که دانش آموزان به فعالیت مشغولند ؛معلم بین اطاق ها چرخ می زند و از بالای شانه دانش آموزان نگاه می کند ، در مورد دلایل انتخاب طرح های مختلف سوال می کند ، و منابعی را پیشنهاد می دهد که ممکن است مورد استفاده قرار گیرند

افزایش انگیزه و اعتماد به نفس در مدارس هوشمند

رایج ترین تاثیر فن آوری بر روی دانش آموزان افزایش اعتماد به نفس آنان می باشد.

که در واقع این گفته بر اساس گزارش معلمـان از سراسر جهان است. معلمان و دانش آموزان از سطح دانش دانش آموزانی که با تکالیف آکادمیک معمــــــول مشکل دارند اما در رایانه مهارت خوبی دارند دچار تعجب می شوند.

معلمان از جنبه های مختلفی ، درباره انگیـــزه صحبت می کنند.بعضی ها از انگیزه از جنبه حوزه خاصی ، من جمله از تمایل بیشتر به نوشتن یا کــــــارکردن بر روی مهارت های رقابتی صحبت می کنند.

سایرین از تاثیرات انگیزشی عمومی تری سخن گفته اند. اینکه رضایت دانش آموز با بازخورد سریعی که توسط رایانه فراهم مـــــی شود و با احساس به سرانجام رساندن یک کار و قدرت حاصله در جریان کاربا فن آوری صحبت می کنند.

یکی از معلمان ابتدایی می گوید :

کودکان کسب نتایج فوری را دوست دارند.هیچ جا شــما به اندازه رایانه نمی توانید این چنین نتیجه ای را بگیرید…برای کودکان واقعا معامله بزرگی مـــــــحسوب می شود. و فراتر از آن چیـــــزی است که ما بتوانیم فکرش را بکنیم.

معلم پایه پنجمی معتقد است که فن آوری برای دانش آموزان آخر پاداش است.

چیزی است که می خواهند در آن اســـــــتاد شوند. یادگیری استفاده کردن از آن اعتماد به نفس آنها را افزایش می دهد و آمدن به مدرسه را برایشان هیجانی می کند.

یکی دیگر ازمعلمان مدرسه ابتدایی معتقد است که :

رایانه به عنوان ابزاری توانمند ساز برای دانش آموزان بوده است.دانش آموزان حرف برای گفتن پیدا میکنند. یک صدای برابر ،بنابراین به طور باورنکردنی مثبت است.انگیزه استفاده از فن آوری بسیار بالا است.

در بسیاری از این کلاسها ،دانش آمـــــوزان کار بر روی پروژه های مبتنی بر فن آوری را در طول دوره زنگ تفریح یا ناهار انتخاب می کنند. معلمان نیز به کرات بر مزایای فن آوری در ایجاد انگیز بیشتر برای پیشـــرفت دانش آموزان تاکید دارند.

در مقایسه با کلاسهای مرسوم و تاکید آن بر دانش کلـــامی و انجام تست های چند گزینه ای، فن آوری مجموعه ای متفاوتی از چالشها و شیوه های مختلف فراهم می سازد تا از طریق آن دانش آموزان دریافتی های خود را نشــان دهند.

( به طور مثال ، برنامه ریزی کردن یک شبیه ساز برای نشان دادن یک مفهوم به جای سعی بر توضیح دادن شفاهی آن ) .

همانطور کـه اشاره شد یکی از تاثیرات مرتبط با فن آوری که مورد تاکید بسیاری از معلمان است ، افزایش اعتماد به نفس دانش آموزان می باشد.

هم بعد از کسـب مهارت در وظایف مبتنی بر فن آوری افزایش توانایی را در خود احساس می کنند و هم آگاهی آنان از ارزشی که به وظایف مبتنی بر فن آوری در فرهنگ ما به آن تاکیـد شده ،منجر به افزایش احساس عزت نفس دانش آموزان شده است.

در این باره یکی از معلمان ابتدایی می گوید :

من در مدارس هوشمند، شـاهد اعتماد به نفس بیشتری در کودکان هستم. فکر می کنم ، که فقط بحث سر رایانه نیست ، چندین چیز دیگر هم وجود دارد، آنها می توانند کارهایی با رایانه انجام دهند که از عهده والدین آنـها بر نمی آید. و چیزی در این بین وجود دارد که باعث می شود کمی خودشان را بالا بگیرند و بگویند ” وای ! من یک فرد بسیار خاص هستم”.

دانش آموزان به وضوح از اینکه توانایی استفاده از هـمان ابزارهای مبتنی بر رایانه ای را دارند که افراد وارد هم استفاده می کنند ،به خود می بالند.

همانطور که یکی از معلمان اظهار می کرد که ” دانش آموزان نوعی احساس توانمندی از یادگیری کنترل کردن رایانه پیدا می کنند و طوری از آن استفاده می کنند که با دنیای واقعی مرتبط شود.

 

نتیجه گیری

امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات را می توان به عنوان ابزاری نیرومنـــد برای ارتقای کیفیت و کارایی آموزش مورد استفاده قرارداد.

توسعه روزافزون ابزارهای مبتنی براین فناوری ها و سرعت فراوان تطبیق آن با نیازمندی های انسان، موجب شده تا شکل جدیدی ا ز محیط یادگیری و تعاملی خلاق، فعال و فراگیرا یجاد شود.

در مدارس هوشمند فناوری اطلاعات و ارتباطات نه تنــها باعث ارتقای مهار تهای پایه از مرز خواندن، نوشتن، حساب کردن واستدلال کردن می شود، بلکه این قابلیت را دارد که سواد اطلاعاتی را نـــــیز ارتقا بخشد، از این رو آموزش مهار تهای فناوری اطلاعات و ارتباطات، هسته ی مركزی بسیاری از نظام های آموزش و، پرورش جهان را تشكیل داده زندگی در دنیای کنونی نیازمند آموزش و پرورش مبتنی بر دانایی، تحقیق و نوآوری است و استفاده از فناوری های جدید ارتباطی، ما را در این امر یاری می کند و سبب ارتقای کیفیت فرایند یاددهی- یادگیری، ایجاد فرصت های یادگیری برابر، توجه به تفاوت های فردی، کمال بخشیدن به خود و محیط پیرامون می گردد.

ایجاد مدارس هوشمند یکی از شیوه‌های پاسخگویی به نیازهای نوین امروزی محسوب می شود

که زمینه و بستر استفاده از فناوری های نوین و تلفیــق آن با امکانات و شرایط موجود را فراهم می کند.مطالب و مباحث بیان شده نشان داد که امروزه، تجهیزات و فــناوری های نوین نقش ویژه ای در تعلیم و تربیت و رشد خلاقیت دانش آموزان در مدارس هوشمند دارند.

این اثر بخشی زمانی دوچـندان می شود که نظام تعلیم و تربیت نگاهی باز و مثبت به ایـــن موضوع داشته و از معلمان و دبیران ورزیده برای بهره گیری از آن استفاده کند.

مطالعـات بین فرهنگی از اثر بخشی فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی بر ذهن و تفکر خـلاق دانش آموزان خبر می دهد.

با این حال تجربه نشان داده که استفاده از فناوری های یادگیری در مدارس هوشمند جزئی از نظــام برنامه های درسی آنان است. در صورت فـراهم شدن تمامی عناصر ساختار مدارس هوشمند بهره مند از فناوری های نوین آموزشی و تربیتی می توان تربیت خلاق و کاربردی ارائه داد و دانش آموزان را به اهداف خود نزدیک تر کند.

پیشنهادها

۱-ایجاد نگرش مثبت در مورد فناوری های نوین: بدون تــــــوجه به نگرش و استقبال افراد ذیــربط از فاوا، توسعه ی آن امکان پذیر نیست. از این رو، در کنار توسعـــه ی زیر ساخت ها، تجهیزات و ارائه آموزش های لازم، تلاش برای تقویت نگرش مثبت در مورد فاوا ضروری است.

۲- توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش با هدف ایجاد تحــول در نظام آموزشی، پایه و اساس موجودیت یک نظام آموزشی کارآمد است.

در این راستا شنــــــاسایی ویژگی ها، توانایی ها و وظایف معلمان در بهبود فرآیـند یاددهی- یادگیری مدارس هوشمند، می تواند اثر بخشی و کارآمدی به کارگیری فناوری ها را در فرآیند یاددهی- یادگیری تضمــین نموده و از هدر رفتن بودجه های هنگفتی که در این حوزه سرمایه گذاری می شود، جلوگیری نماید.

۳-خلاقیت موضوعی است که باید در نظام یادگیری ما جای همیشگی داشتـه باشد. بنابراین خلاقیت نه فقط باید در محتوای درسی و کلاسی ما جای گیرد که باید با خلاق شدن نظام درسی و تعلیمی ما نیز همراه باشد.

در نتیجه نظـــام تعلیم و تربیت جای دارد که به فکر ایجاد برنامه درسی خلاق، کلاس خلاق، مدرسه خلاق و به طور کل تعلیم و تربیت خلاق باشد.

۴-تولید و به کارگیری محتوای کتب درسی الکترونیکی متناسب با نیاز دانش آموزان و مدارس هوشمند براساس برنامه درسی ملی( با تأکید بر استفاده از ظرفیت چند رسانه ای) در جهت رشد و غنی سازی آموزش، یادگیری، خلاقیت و افزایش انگیزه یادگیری.

۵-آموزش و پرورش برای هم گامی با تحولات سریع و ژرفی که در اثر گسترش فاوا به وجود آمده، نیازمند معلمانی است که خود برای این مواجهه توانمند شده باشند. این هدف مستلزم آن است که این معــلمان، در مراکز تربیت معلم کشور، برنامه های درسی مبتنی بر فاوا را تجربه کنند.

منابع

۱-مجدفر، مرتضی ، ۱۳۷۴ ، تکنولوژی آموزشی )چاپ اول(، تهران، انتشارات انیس

۲-ملکی، صفی الله، ۱۳۸۸،فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش، انتشارات جهاد دانشگاهی

۳-منتظر، غلامعلی، ۱۳۸۱توسعه مبتنی بر فناوری اطلاعات محور آیند ه نگری در؛ نظام آموزشی کشور، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، شماره۲۵

۴-جلالی، علی اکبر؛ عباسی، محمدعلی  ۱۳۸۳ فناوری ارتباطات و اطلاعات در آموزش و پرورش سایر کشورهای دنیا، برنامه درسی در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات. تهران: انتشارات آییژ

۵-صافی، احمد،  ۱۳۸۵ ، سازمان و قوانین آموزش و پرورش، تهران، انتشارات سمت

زمانی، بی بی عشرت  ،۱۳۸۴، یاددهی و یادگیری مهار تهای فناوری اطلاعات در؛ برنامه درسی، فصلنامه کتاب ۶۱ ، بهار ۱۳۸۴

منبع : سایت civilica

سامانه هشت
پیشرفته ترین نرم افزار مدرسه
مقالات مرتبط
به اشتراک بگذارید
نرم افزار هوشمند سازی مدارس ، نرم افزار مدرسه سمیم شعار نرم افزار