پژوهش حاضر با هدف شناسایی اقدامات و موانع هوشمند سازی مدارس و نرم افزار مدرسه هوشمند صورت گرفته است. این پژوهش پژوهشـی توصـیفی پیمایشـی است. جامعه‌ی آماری پژوهش مذکور عبارت‌اند از تمامی مدیران مدارس هوشمند دولتی منطقه ۲۲ که از میان آن‌ها ۲ مـدیر به‌صورت تصادفی و با روش در دسترس به‌عنوان نمونه انتخاب شدند.

موانع و مشکلات ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺳﺎزی ﻣﺪارس و نرم افزار مدرسه

روش پژوهش حاضر به‌صورت کیفی است و داده‌های لازم بـرای پاسـخ بـه سؤالات پژوهش از طریق مصـاحبه گردآوری‌شده‌اند. نتـایج پـژوهش نشـان داد کـه علی‌رغم اقـدامات پراکنـده انجام‌شده جهـت هوشمند سازی مدارس ازجمله تلاش جهت توسعه این طرح که تا حدودی با توفیقاتی در این زمینه همراه بوده است، می‌توان اذعـان داشت که موانع و مشکلات قابل‌توجه زیادی نیز بر سر راه پیاده‌سازی و اجرای مـؤثر ایـن مهـم در مـدارس وجـود دارد کـه ازجمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد که در پایان پژوهش راهکارهایی جهت رفـع موانـع پـیش روی ایـن طـرح ذکرشـده است.

• ضعف در به‌کارگیری زیرساخت‌های لازم جهت هوشمند سازی مدارس
• کمبود کادر آموزشـی توانمند و آگـاه در استفاده از این امکانات
• کمبود منابع مالی
• کمبود فضای فیزیکی مدارس جهت استقرار
• ضعف در کاربرد علوم مرتبط با این طرح از سوی کارکنان مدارس
• پایین بودن سواد رسانه‌ای در میان کادر مدرسه
• فقـدان برنامـه راهبردی
• اعمـال سلیقه‌ی شخصی در امر هوشمند سازی مدارس و نرم افزار مدرسه هوشمند

چرا نرم افزار مدرسه هوشمند و هوشمندسازی ضرورت دارد؟

در کشورهای درحال توسعه، مدارس هوشمند و نرم افزار مدرسه هوشمند به صورت حضوری برای جبران برخی ازعقـب ماندگی‌هایی، نظیـر:

• شیوه‌های ناکارآمد تدریس سنتی معلم محوری
• کمبود کتابهای درسی غنی
• فقر سواد اطلاعاتی و رایانه‌ای معلمان و دانش آموزان

نیازهای روزافزون بازار کار به نیروهای انسانی کارآمـد و مجهـز بـه سـواد فنـاوری در حـال شکل گیری و توسعه است.

کلاس‌های مجازی، مدارس مجـازی، مـدارس هوشـمند و دانشـگاه مجـازی و یـادگیری الکترونیکی حاصل قرن ۲۱ است واقعیت این است که این تحولات به سرعت همه مؤلفه هـای آمـوزش و پـرورش را تحت تأثیر قرار می‌دهد با توجه به عمق، سرعت و گستردگی این تحولات، نمی‌توان به انتظار نشست بلکـه بایـد بـا استفاده از تجارب و مطالعات دیگران و با تکیه بر فرهنگ بومی و منابع، راه استفاده از تجارب بشری را فراهم نمود.

نیازسنجی آموزش و پرورش در هوشمند سازی مدارس و نرم افزار مدرسه

اطلاعات منشأ دانایی و بصیرت در انسان است و هـدف از بـه کـارگیری فنـاوری اطلاعات، افزایش آگاهی در انسان و نظم دراجراست.

از دیر باز از آموزش و پرورش انتظار می‌رود که نسل‌های امروز را برای زندگی و جامعه فردا آماده سازد، درجوامع سنتی گذشته، تحولات به کندی انجام می‌گرفت، بنابراین شناخت فردایی که باید نسل‌های امـروز را بـرای زیسـتن در آن پـرورش داد چنـدان ضـرورت نداشـت، امـا امـروزه براثـر پیشرفت‌های علمی و فنی که به انقلاب علمی و تکنولوژیکی تعبیر شده و از سی سـال پـیش در هـر ۵ یـا ۲ سـال حجم انتشارات علمی دو برابر افزایش یافته این شناخت اهمیت بسزایی یافته است.

ورود ﻓﺎوا ﺑﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش، اﺳﺎﺳﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﺷﺮط ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ آن در ﻣﺪارس اﺳﺖ و اﯾﻦ دو ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﯽ در ﻫﻢ ﺗﻨﯿﺪه دارﻧﺪ. اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻨﺎوري ﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ، ﺗﻮان ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻧﻮﯾﻨﯽ را درآﻣﻮزش ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﻨﺎوري ﺑﻪ وﺟﻮد آورده اﻧﺪ ﮐـﻪ ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮي از آﻧﻬﺎ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﯾﺎددﻫﯽ–ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﺑﺴﯿﺎرﻣﺆﺛﺮاﺳﺖ. اﯾﻦ ﻓﻨﺎوري ﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﺒﺐ ﺷـﺪه اﻧـﺪ ﺗـﺎ ﯾـﺎدﮔﯿﺮي مادام‌العمر به‌صورت ﮔﺴﺘﺮده و ﻋﻤﯿﻖ به‌کاررفته ﺷﻮد.(آزاد بخت، ۱۳۹۲)

ﻣﺸﮑﻼت ﻓﺮاروي ﻣﺪارس ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و نرم افزار مدرسه از دﯾـﺪﮔﺎه ﻣـﺪﯾﺮان و ﻣﺴـﺌﻮﻻن

مکلوگلین (۱۹۹۶) در استفاده از فاوا در تداوم پذیری نوآوری‌های آموزشی، بـه رشـد حرفه‌ای معلمـان اشاره کرده و معتقد است که معلمان این شیوه‌های آموزشی باید از طرق گوناگون استفاده از فناوری، رفع نقص‌های فنی آنها، روش‌های متفاوت یادگیری و موضوعات درسی مربوط به آنها آگاهی داشته باشند. بنابراین رشد حرفه‌ای معلمان یکی ازعوامل بسیارمهم درتداوم پذیری نوآوری آموزشی است.

محمودی و همکاران (۱۳۷۸) مشکلات فرا روی مدارس هوشمند را از دیـدگاه مـدیران و مسـئولان طـرح مـدارس هوشمند بررسی کرده‌اند که مهمترین این چالش‌ها بترتیب اولویت عبارتنـد از:

• نبـود قـوانین و مقـررات مـورد نیـاز وزارتخانه
• فراهم نبودن زیر ساخت‌های مورد نیاز
• سازگارنبودن ساختار و تشکیلات مدارس

پل گرام و لاو (۲۰۰۳) در یکسری مطالعات موردی که در مدارس پیشرو استفاده کننده فاوا درهنگ کنگ صـورت گرفت، مشاهده کردند که بیشتر معلمان از فاوا برای ارائه مطالب بصورت الکترونیکی جهت تدریس نمایشی استفاده می‌کنند بدون اینکه درالگوی سنتی تعلیم و تربیت خود تغییری ایجاد کنند (نقل در آزادبخت، ۱۳۹۲). کلرسـون و گادیو (۲۰۰۲) بیان کرده‌اند: مانع اصلی در رابطه با رواج فناوری‌ها در مدارس کمبـود فـرصـتهای آموزشـی بـرای دبیران است تا کمبود آگاهی مدیران یا کمبود علاقه دبیران نسـبت بـه فنـاوری اطلاعـات (آزادبخـت، علیرضا، ۱۳۹۲).

نتیجه گیری از پژوهش ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﻗﺪاﻣﺎت و ﻣﻮاﻧﻊ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺳﺎزی ﻣﺪارس و نرم افزار مدرسه

در پایان امید داریم با برنامه‌ریزی صحیح و همکاری همه مسئولان و دستگاه‌های ذی‌ربط و تـلاش مضـاعف همـهٔ مـدیران و معلمـان، شـاهد استفادهٔ هرچه بیشتر و صحیح‌تر از فناوری‌های نوین آموزشی در مدارس باشیم.

جهت بهبود وضع موجود و نیز شکل‌گیری صحیح این امکانات در مدارس کشور راه‌های زیر پیشنهاد می‌گردد:

•  انطباق نظام سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری آموزشی با تحولات نوین جامعه درزمینهٔ توسعهٔ فرهنگی، سیاسی و تربیتی.
• توجه جدی به برگزاری کلاس‌های ضمن خدمت معلمان درزمینهٔ رایانه و محتوا.
• تنظیم سرفصل‌های درسی جدید دانشگاه‌ها مطابق با فناوری‌های نوین برای دانشجویان تربیت‌معلم.
• توسعه تحقیقات لازم جهت شناسایی مزایا و معایب این طرح و تلاش جهت تبدیل تهدیدها به فرصت‌های ایـده آل در این زمینه.
• توجه به امر اطلاع‌رسانی آخرین یافته‌های مربوط به تکنولوژی و روش تدریس به معلمان و اساتید.
• سرمایه‌گذاری و اختصاص بودجه بیشتر جهت گسترش و بهبود کیفیت طرح مذکور.
• به‌کارگیری افراد متخصص و مجرب جهت آموزش طریقهٔ کار با کامپیوتر به معلمان و کارکنان مدارس.
• تقویت علوم مرتبط در به‌کارگیری صحیح از این فناوری‌ها در معلمان همچون آموزش زبان های انگلیسی.

منبع: سیویلیکا