مدارس هوشمند به آن گروه از واحد های آموزشی اطلاق می شود که با استفاده از یادگیری الکترونیکی به صورت حضوری و با حفظ فضای فیزیکی، معلم، دانش آموز با برخورداری از نظام آموزشی هوشمند و با رویکرد تلفیقی و جامع نسبت به ارائه خدمات آموزش و پرورش به دانش آموزان فعالیت می کنند.

فن آوری اطلاعات و فن آوری الکترونیکی

فن آوری اطلاعات به شاخه ای از دانش مبتنی بر توسعه و کاربرد کامپیوتر، نرم افزار مدرسه و سایر ابزارهای فنی گفته می شود که در زمینه هایی چون ارزشیابی، بررسی داده های آموزشی، یاددهی-یادگیری، سیستم های اطلاعاتی و تبادل اطلاعات آموزش کاربرد دارد.

تلفیق فن آوری های الکترونیکی در فرآیند آموزش و یادگیری، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است؛ زیرا فراگیران باید بیاموزند چگونه در اجتماعی که رسانه های الکترونیکی آن به طور مداوم آن ها را با فرهنگ ها و ارزش هایی متفاوت از فرهنگ و ارزش های بومی روبه رو می سازد، زندگی کنند و به کار مشغول شوند.

یکی از این گام ها طرح مدارس هوشمند است که در کشور ما در بعضی از شهرها به صورت آزمایشی به اجرا درآمده است.

اجزای مدارس هوشمند

مدارس هوشمند شامل اجزای درهم تنیده ایی است که به منظور انگیزش حس کنجکاوی دانش آموز و مشارکت فعال آن ها طراحی شده اند تا با هماهنگ نمودن تلاش دانش آموزان، معلمان، مدیران در محیطی جامع و تلفیقی نسبت به برآورده شدن تمام نیاز های آموزشی افراد اقدام نمایند.

ابزارهای مدارس هوشمند

این مدارس از ابزار های الکترونیکی مانند رایانه، اینترنت و نرم افزار هوشمند سازی مدارس… برای آموزش در مدرسه استفاده می کنند تا با ایجاد شرایطی مناسب زمینه شکوفایی و باروری اقتصادی فرهنگی، آموزشی کشور را فراهم سازند.

رویکرد مدارس هوشمند

رویکرد مدارس هوشمند رویکردی جامع و تلفیقی است.از آن جهت «جامع» است که به منظور برآوردن نیاز های دانش آموزان با روش های متفاوت یادگیری و استفاده از ابزار های چند رسانه ای (بصری، کلامی، شنیداری و عملی) تلاش خواهد شد تا زمینه رشد همه جانبه استعداد های دانش آموزان را تدارک ببیند و به این دلیل «تلفیقی» است که به جای استفاده ابزاری از فن آوری اطلاعات، با تفیق میان برنامه های درسی و روش ها و شیوه های یادگیری، نسبت به کارآمد و اثربخش نمودن نظام آموزشی اقدام میگردد.

مدل های آموزشی مدارس هوشمند شرکت فعالانه دانش آموزان را طلب میکند. لذا هدف نهایی از فعال نمودن مدارس هوشمند، تربیت نیروی کاری مجهز به مهارت های رایانه ای و سواد اطلاعاتی است که بتوانند نیاز های زندگی در دنیای اطلاعاتی جدید را برآورده کنند.

۷ عامل موثر در توسعه مدارس هوشمند

• عامل های آموزشی:

آموزش و تربیت نیروی متخصص در زمینه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در مراکز تربیت معلم و دانشگاه ها، بالا بردن شناخت نسبت به نیاز های آموزشی جدید، آموزش به دانش آموزان در استفاده از رایانه در فعالیت های آموزشی، آموزش به معلمان در تهیه و تولید نرم افزارهای آموزشی مناسب

• عامل های فرهنگی:

تغییر فرهنگ استفاده از اینترنت، نظارت مسئولین فرهنگی بر جریان آموزش الکترونیکی، میزان فرهنگ سازی درارتباط با فن آوری اطلاعات و ارتباطات

• عامل های اجتماعی:

آشنایی عامه مردم با آموزش الکترونیکی، ایجاد نگرش مثبت در جامعه در خصوص کاربرد فناوری اطلاعات، فراهم ساختن زمینه های مساعد یادگیری فناوری در جامعه

• عامل اقتصادی:

کاهش هزینه های اولیه توسعه آموزش الکترونیکی مدارس، امکان دسترسی به فن آوری اطلاعات و ارتباطات با هزینه پایین(دسترسی به اینترنت و تکنولوژی رایانه)، مشارکت و سرمایه گذاری بخش خصوصی در زمینه آموزش الکترونیکی

• عامل تکنولوژی:

تقویت زیرساخت های فن آوری اطلاعات رایانه، زیر ساخت مخابراتی، تولید نرم افزار هوشمند سازی مدارس به زبان فارسی، نیروی کار متخصص در بهره گیری بهینه از فن آوری اطلاعات و ارتباطات

• عامل حقوقی:

تدوین چارچوب قانونی جهت پشتیبانی از طرح های ابتکاری آموزش الکترونیکی، تقویت امنیت الکترونیکی، تقویت سیاست ها، خط مشی ها و قوانین اجرایی

• عامل راهبردی:

راهبردهای روشن برای موسسات آموزشی کشور، ایجاد استراتژی و چشم انداز کلی در زمینه فن آوری اطلاعات، برنامه ریزی دقیق در تخصیص اولویت ها و غیره… می باشد.

عوامل موفقیت برای یادگیری الکترونیکی

این عوامل را به سه گروه می توان طبقه بندی کرد:

•       عوامل سازمانی: زیر ساخت های فنی، تعریف واضح از تغییر استراتژی رهبری، پشتیبانی مدیریت از آموزش
•       عوامل کلی: اصول یادگیری بزرگسالان، تعریف روشن از نتایج یادگیری، گزینه پیش آزمون، تعریف روشن از مسیرهای یادگیری و ارزیابی
•      عوامل شناختی: دسترسی به امکانات مفید کمک آموزشی، کنترل صفحه نمایش اطلاعات توسط کاربر، رابط ساده کاربر، دسترسی به اطلاعات پیچیده، استفاده مناسب از رسانه ها، اجتناب از اطلاعات زائد

موانع موجود بر سر راه توسعه هوشمندسازی مدارس

ناکافی بودن نیروی انسانی متخصص و آموزش دیده و کمبود منابع مالی و فیزیکی برای تجهیز مدارس هوشمند به سیستم های رایانه ای و تجهیزات و ملزومات مورد نیاز این مدارس، ساختارها، فرهنگ، توانایی به کارگیری ابزارها و امکانات موجود، شرایط محیطی و از همه مهمتر درک افکار عمومی از این موضوع و عدم فرهنگ استفاده از فن آوری اطلاعات در بین مردم و مسئولان و به ویژه معلمان و متولیان امر آموزش و پرورش در کشور از موانع جدی در امر اشاعه و توسعه مدارس هوشمند هستند.

چالش های هوشمند سازی مدارس

طبق تحقیقات و نظرسنجی های انجام شده از خبرگان و دست اندرکاران آموزش و پرورش چالش های توسعه مدارس هوشمند عبارت اند از:

نبود قوانین و مقررات مورد نیاز در وزارتخانه، فراهم نبودن زیرساختارهای مورد نیاز مانند شبکه محلی و اتصال به اینترنت، سازگار نبودن ساختار و تشکیلات مدارس کشور، وجود آمادگی و بلوغ در رابطه با استفاده از فن آوری اطلاعات در مدیریت مدرسه، درک ضرورت های استفاده از فن آوری اطلاعات توسط مدیریت مدرسه، وجود فضای فیزیکی مورد نیاز برای اجرای طرح مدرسه هوشمند، بالا بودن هزینه های تحول نظام آموزشی، تسلط نداشتن معلمان به مهارت های ICDL، رایج نبودن استفاده از اینترنت در میان معلمان، نبودن رغبت در جامعه نسبت به فناوری نوین به عنوان مهمترین عوامل توسعه مدارس هوشمند می باشند.

پیشنهادها برای توسعه مدارس هوشمند

برای توسعه مدارس هوشمند در کشور زیر ساخت های مخابرات و دسترسی به پهنای باند وسیع بهبود یابد تا استفاده از شبکه و اینترنت در آموزش های الکترونیکی سهل گردد. از طرف دیگر آموزش و پرورش به تربیت نیروی متخصص در زمینه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در مراکز تربیت معلم و دانشگاه ها و ارتقای سطح دانش و مهارت معلمان و دانش آموزان همت گمارد و همچنین دولت باید راهبردهای روشن برای توسعه اطلاعاتی کشور تدوین نموده و پشتیبانی های مالی مناسب، فرهنگ سازی و اطلاع رسانی جامع در خصوص آموزش های الکترونکی و مدارس هوشمند به جهت افزایش اطمینان، اعتماد و سخت گیری در مورد قانون حق مالکیت معنوی و تغییر سیاست ها و خط مشی ها در رشد و توسعه ی مدارس هوشمند صورت پذیرد.

استفاده از تکنولوژی های آموزشی در طراحی منظم آموزشی و ارایه ی راهکار های مناسب به جهت افزایش کیفیت محتوای دروس ارایه شده برای توسعه ی آموزش های الکترونیکی ضروری است.

منبع: برگرفته شده از مقاله

شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر توسعه مدارس هوشمند